کتاب «ترکان ایران و ایران ترکان» از عباس جوادی استاد دانشگاه و تاریخ پژوه ایرانی همانگونه که از نامش پیداست به بررسی جایگاه ترکان در سرزمین‌های اسلامی و به خصوص آسیای مرکزی و ماوراءالنهر پس از حمله اعراب تا حمله مغول می‌پردازد.

سقوط امپراتوری ساسانی نه فقط صرف تغییر حاکمان، بلکه به معنای واقعی کلمه پایان یک عصر تاریخی بود. در نتیجۀ پیروزی اعراب نه تنها شرائط سیاسی، که اوضاع دینی، قومی، زبانی، فرهنگی و کشاورزی این سرزمین‌ها نیز متحول شد. به طور خلاصه، فتوحات عرب نقطه عطفی بود که در تحولات سده‌های بعد ماوراءالنهر، ایران و اسلام تبعاتی گسترده و عمیق بر جای گذاشت. جالب آنکه خاستگاه اصلی عوامل و نیروهای منجر به این تغییرات، نه  مرکز امپراتوری ساسانی، بلکه خراسان بزرگ، یعنی ماوراءالنهر، شمال شرقی ایران و شمال غربی افغانستان بود.

پس از نبرد تالاس در سال ۷۵۱ میلادی میان عباسیان و امپراطوری تانگ در چین که منجر به شکست امپراطوری و پایان رویای توسعه به سوی غرب شد، زمینه برای مهاجرت قبایل ترک از شمال آسیای مرکزی به مناطق جنوبی‌تر و حتی قلب پایتخت عباسیان یعنی بغداد فراهم شد. جذب ترکان در سلسله مراتب حکومت عباسی باعث شد قبول اسلام در میان آنان سرعت بگیرد. البته اسلام ماوراءالنهری تحت تاثیر باورها، آداب و رسوم ایرانی قرار داشت. برای نمونه، ترکی زبانان به جای استفاده از تعابیر مذهبی عربی (مانند الصلاه، الصوم و الرسول)، معادل‌های فارسی آن (نماز، روزه، پیغمبر) را به کار گرفتند.

ویلم فلور استاد ایران‌شناسی در مقدمه این کتاب در توصیف آن می‌نویسد: عباس جوادی کتاب حاضر را به سبکی ساده نوشته است تا خوانندگان غیرحرفه‌ای نیز دریابند که بعد از سال ۶۵۰ میلادی دین، فرهنگ، زبان، آداب و رسوم ایرانیان چرا تغییر یافت و چگونه به صورت امروزی‌اش درآمد. هرچند او در این رهگذر موضوعات جدی را به سطحی ابتدایی تقلیل نمی‌دهد.

کتاب ایران ترکان و ترکان ایرانی در ابتدا به بررسی وضعیت آسیای مرکزی پیش از اسلام می‌پردازد. به باور نویسنده عوامل متعدد سیاسی، اجتماعی و تاریخی این دوره تاثیر به سزایی در دوره اسلامی داشته است. این کتاب در مجموع ۱۸ فصل دارد که می‌توان آن را به دو بخش عمده تقسیم کرد: بخش نخست که از حمله اعراب تا پایان کار سامانیان که نویسنده از آن به عنوان پایان دوره شکوفایی و در ادامه زوال خردگرایی یاد می‌کند و بخش دوم که به زوال این منطقه تا پیش از حمله مغول می پردازد.

این کتاب در سال ۱۴۰۰ از سوی نشر روزنه در ۲۷۲ صفحه منتشر و در اختیار مخاطبان قرار گرفت.