در جهان‌بینی اسلام، انسان شدنی است مستمر و پویشی خودآگاه، انتخابگر و خودساز، و براساس آگاهی‌هایی که در فطرتش زمینه دارد، و در پرتو تجربه و عمل، بارور می شود، و با قدرت گزینشی آزاد که به او داده شده، جهت این پویش سازنده را آگاهانه و آزادانه بر می‌گزیند و در جهتی که خود انتخاب و اختیار کرده است، رشد می‌کند، جلو می‌رود و ساخته می‌شود. ویژگی اساسی انسان همین خودسازی و محیط‌سازی آگاهانه و آزادانه اوست. ارزش او در همین است که می‌تواند آزادانه به راه خیر و فضیلت درآید، یا آزادانه به راه زشتی و شر و پستی و ناپاکی فرو غلتد. و این است آزمون بزرگی که در آن شرکت دارد.