ما چگونه ما شدیم اثر بی بدیل صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران است. این کتاب را می‌توان شاخص‌ترین اثر در حوزه جامعه شناسی ایران پس از انقلاب اسلامی دانست (به نقل از گاردین). این کتاب که نخستین بار در سال ۱۳۷۳ منتشر شد هم اینک به چاپ ۳۴ام رسیده است. زیباکلام در ما چگونه ما شدیم همانگونه که از نام و زیر عنوان آن (ریشه یابی علل عقب ماندگی در ایران) مشخص است در تلاش است تا نشان دهد چرا جامعه ایرانی از قافله پیشرفت عقب مانده است و نمی‌تواند جایگاهی شایسته خود در جامعه جهانی به دست آورد. شاید زیباکلام را بتوان نخستین اندیشمندی دانست که ریشه های ناکامی ایرانیان را نه در استعمار خارجی بلکه در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی ایرانیان جستجو می‌کند. این رویکرد متفاوت زیباکلام نسبت به دیگر اندیشمندان ایرانی که البته ویژگی بارز آثار اوست در این کتاب به اوج خود می‌رسد.

درباره این کتاب می خوانیم:

هرگاه سخن از مقوله‌ای به عقب‌ماندگی – ولو در محال روشنفکری و آکادمیک به میان می‌رود – بلافاصله اذهان به سوی نقش استعمارگران، امپریالیست‌ها و مهره‌ها و عوامل سرسپرده روس و انگلیس و جلوگیری از به ثمر نشستن استعدادهای لایزال خفته در این سرزمین متوجه می‌شود و توطئه‌های دشمنان این آب و خاک عامل اصلی عدم پیشرفت و عقب‌ماندگی ایران محسوب می‌شود. ما چگونه ما شدیم از معدود تلاش‌هایی است که به جای پرداختن به نظریه مشهور (و البته پر طرفدار) توطئه، بدون رفع اتهام و عسل تعمید استعمارگران و عوامل خارجی، سبب اصلی را در داخل این سرزمین و در میان عوامل تاریخی و جعرافیایی خاص ایران جستجو می‌کند و توطئه‌ها و دسیسه‌های عوامل خارجی را نه علت که معلول عقب‌»اندگی ایران می‌داند.

بی‌گمان کمبود منابعی که با چنین رویکردی به این موضوع نگریسته باشند در کنار روان بودن متن و پرهیز از کلیشه‌های رایج شده است کتابی که اینک در اختیار شماست پس از سی و چهار چاپ هنوز مورد توجه پژوهشگران و علاقمندان به تاریخ قرار گیرد.